Đừng để nghề sản Xuất gốm sứ Đông Triều bị mai một

“Hai HTX sản xuất gốm sứ là niềm tự hào của tỉnh và của huyện Đông Triều. Lao động đến tuổi nghiệm nhiên trở thành Xã viên HTX, có việc làm, có thu nhập. Có thời điểm cả hai HTX sử dụng tới trên 4.000 lao động. Hầu hết các gia đình ở thị trấn Đông Triều, Mạo Khê và những xã lân cận nhiều gia đình cả nhà đều là Xã viên sản xuất gốm sứ. Một số Xã viên trở thành Nghệ nhân. Đổi mới nền kinh tế, 2 HTX Đông Thành và Ánh Hồng giải thể, nhiều Xã viên vừa yêu nghề, vừa không biết làm gì để kiếm sống đành mở lò sản xuất tại gia đình, nhưng do không có vốn, không có tay nghề giỏi, hình thức, mẫu mã sản phẩm không được cải tiến, trong khi gốm sứ trong Nam, ngoài Bắc và gốm sứ Trung Quốc, Thái Lan… mẫu mã đẹp, giá rẻ cạnh tranh quyết liệt, gốm sứ Đông Triều, các lò gốm tư nhân không cạnh tranh nổi lần lượt đóng cửa. Đến nay, số cơ sở sản xuất gốm sứ bằng chính nguyên liệu của Đông Triều chỉ còn gần 20 hộ. Hộ ba bồn đời kế nghiệp nhau không nhiều. Hộ Nguyễn Xuân Khoa là hộ có truyền thống từ đời ông, đời cha, đến đời vợ chồng Khoa – Khương là đời thứ ba. Khoa may mắn từ khi nghề sản xuất gốm sứ Đông Triều còn thịnh vượng, Khoa được đi học Đại học Mỹ Thuật Công nghiệp Hà Nội, khoa gốm sứ mỹ nghệ. Ra trường Khoa về làm phòng kỹ thuật HTX Đông Thành, rồi làm Trưởng phòng kỹ thuật. Khoa được làm việc với chuyên gia về nghề gốm sứ mỹ nghệ của nhiều nước có nghề gốm sứ phát triển. Làm việc với chuyên gia nước ngoài, Nguyễn Xuân Khoa học được nhiều bài học quý, như kiến thức sản xuất gốm sứ mỹ nghệ, kỹ năng về giao tiếp, về nghệ thuật quảng bá thương hiệu và kỹ năng cạnh tranh cũng như nghệ thuật quản lý, điều hành doanh nghiệp. Từ những bài học quý học được ở các chuyên gia, những kiến thức học được ở trường, kinh nghiệm tích lũy được trong những năm làm trưởng phòng kỹ thuật ở HTX Đông Thành và điều vô cùng bổ ích đối với đôi vợ chồng trẻ Khoa- Khương là đều xuất thân từ một gia đình có truyền thống làm nghề gốm sứ. HTX Đông Thành giải thể, Nguyễn Xuân Khoa thành lập HTX, lấy tên là HTX Công nghiệp Sơn Tùng. Nhiều người là Xã viên HTX Đông Thành, không có khả năng mở lò tại gia đình xin làm Xã viên HTX Sơn Tùng, do kỹ sư trẻ Nguyễn Xuân Khoa làm Chủ nhiệm. Nhiều người đã gắn bó với HTX Sơn Tùng liên tục mấy chục năm. Đến nay, HTX đã đầu tư trên 3,3 tỷ đồng, xây dựng hệ thống bể, nhà xưởng, một số thiết bị và xây 7 bầu lò sản xuất gốm sứ mỹ nghệ, chủ yếu là chậu hoa, lọ lộc bình cỡ lớn. 7 bầu lò, mỗi tháng quay vòng 4 vòng, đạt trên 2.000 sản phẩm. Tạo đủ việc làm cho gần 20 lao động, chủ yếu là nữ, thu nhập từ 1,8-2 triệu đồng/người/tháng. Doanh thu gần 2 tỷ đồng/năm. Chủ nhiệm Nguyễn Xuân Khoa cho biết, anh là người đầu tiên thiết kế và sản xuất thành công chĩnh hóa vàng mã bằng gốm và chậu hoa cỡ lớn có chân, sản phẩm được tham gia hội chợ trong tỉnh và quốc gia nhiều lần, được người tiêu dùng ưa chuộng, nhiều cơ sở sản xuất gốm sứ trong và ngoài tỉnh áp dụng.

Trong điều kiện hàng sành sứ trong và ngoài nước cạnh tranh quyết liệt, khiến cho nghề sản xuất gốm sứ Đông Triều ngày càng mai một, còn tồn tại, sản xuất-kinh doanh có hiệu quả và có xu hướng phát triển như HTX Công nghiệp Sơn Tùng là rất đáng quý. HTX là thành viên của Liên Minh HTX- DNNQD Quảng Ninh, qua Liên Minh, HTX được biết, HTX là đối tượng được ưu tiên hưởng kinh phí khuyến công theo Nghị Định số 134/2004/NĐ-CP, Ngày 9/6/2004, của Chính Phủ về khuyến khích phát triển Công nghiệp nông thôn. Ngày 28/9/2006, UBND tỉnh Quảng Ninh cũng đã ban hành Quyết Định số 2876/QĐ-UBND, về việc Phê duyệt đề án phát triển công nghiệp nông thôn Quảng Ninh giai đoạn 2006-2015, trong đó đặc biệt ưu tiên phát triển ngành nghề truyền thống, như ngành sản xuất gốm sứ ở huyện Đông Triều. Sở Công Thương Quảng Ninh, được UBND tỉnh giao quản lý kinh phí khuyến công. Để các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp trên các địa bàn nông thôn được tiếp cận với kinh phí Khuyến công, năm nào Sở Công Thương cũng có văn bản hướng dẫn các phòng Kinh tế, phòng Công Thương (nay là phòng Kinh tế và phòng Kinh tế – Hạ Tầng) các địa phương thông báo và hướng dẫn các doanh nghiệp trên địa bàn làm các thủ tục theo quy định. Kế hoạch triển khai kinh phí khuyến công năm 2011 cũng đã được Sở Công Thương thông báo đến phòng chức năng các địa phương bằng văn bản số 1336/SCT-QLCN, từ ngày 15/6/2010. Vậy mà khi chúng tôi thông tin cho các nghiệp trên địa bàn huyện Đông Triều về chủ trương này, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nắm bắt được. Một vài doanh nghiệp bằng nhiều kênh thông tin có biết, nhưng hỏi thì phòng chức năng huyện lại trốn tránh. HTX Công nghiệp Sơn Tùng, qua Liên Minh HTX, biết có nguồn kinh phí khuyến công, HTX rất phấn khởi, khẩn trương làm đề án theo mẫu và theo hướng dẫn, vì HTX đang có nhu cầu cải tạo các bầu lò, nâng cấp nhà xưởng, đầu tư máy nghiền liệu, nhằm tăng năng suất và bảo đảm chất lượng sản phẩm, nhưng khi HTX nộp đề án cho phòng thì cán bộ của phòng không những không nhiệt tình hướng dẫn, tạo điều kiện để HTX được tiếp cận với nguồn vốn mà còn có biểu hiện gây khó dễ. Nghề sản xuất, gốm sứ Đông Triều là nghề có truyền thống, có tiềm năng của tỉnh Quảng Ninh, tỉnh cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ, nhưng do nhiều nguyên nhân các cơ sở sản xuất – kinh doanh gốm sứ vẫn rất khó khăn, đang có biểu hiện mai một. Tỉnh cần có biện pháp hữu hiệu để các chính sách đến được với các doanh nghiệp. Cụ thể là chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp nông thôn theo Nghị định 134/2004/NĐ-CP của Chính phủ – một chính sách rất cần đối với các cơ sở sản xuất công nghiệp nhỏ và vừa.”